پایگاه خبری همدان نیوز

 یک روانشناس می گوید: پژوهش ها از افزایش نرخ خودکشی در سراسر دنیا در طول تاریخ و طی وقوع پاندمی های مختلف خبر می دهند به طوریکه در حال حاضر نیز فراگیر شدن پاندمی کرونا در جهان با تأثیرگذاری بر سلامت روان افراد، نرخ خودکشی در جهان را به طور چشمگیری افزایش داده که ناشی از اثرات نامطلوب این پاندمی بر افراد مبتلا به اختلالات روانی و به طور کلی بر سلامت روان جامعه به علت ایجاد فاصله فیزیکی، ایزوله سازی و همچنین ترس است.

به گزارش "همدان‌نیوز"، دکتر املیا علایینی با بیان اینکه اقدام به خودکشی در سراسر دنیا بیش از سه میلیون و ۴۰۰ هزار مورد در سال برآورد و از این تعداد ۸۰۰ هزار مورد منجر به مرگ می شود، خودکشی را سومین عامل مرگ در ایران طبق بررسی ها می داند و می گوید: تحقیقات نشان می دهد با اینکه اقدام به خودکشی در زنان حدود سه برابر بیشتر از مردان است اما میزان خودکشی های منجر به مرگ در مردان بیشتر است که این تفاوت به انتخاب روش های خودکشی برمی گردد چراکه زنان اغلب روش هایی با میزان خشونت کمتر مانند مسمومیت دارویی و یا زدن رگ را ترجیح می دهند در حالیکه مردان از روش هایی که احتمال مرگ قطعی در آنها بیشتر است مانند شلیک کردن به خود، دار زدن و یا پریدن از بلندی استفاده می کنند.

او با بیان اینکه میزان خودکشی در بین زنان بیوه، مطلقه و یا زنانی با وضعیت اجتماعی، اقتصادی نامطلوب بیشتر است و مسمومیت دارویی شایع ترین روش مورد استفاده برای خودکشی در زنان است، مطرح می کند: معمولاً خودکشی در کودکان پیش از رسیدن به سن بلوغ اتفاق بسیار نادری است اما پس از بلوغ میزان اقدام به خودکشی و نیز خودکشی های موفق به طور معناداری افزایش می یابد و در اواسط ۲۰ سالگی به بالاترین میزان خود می رسد.
پایین آمدن سن خودکشی طی دهه های اخیر
علایینی به پایین آمدن سن خودکشی طی دهه های اخیر اشاره و اظهار می کند: در دهه های اخیر سن خودکشی به زیر ۴۰ سال کاهش پیدا کرده که نشان دهنده آسیب پذیری نوجوانان و جوانان در این مسئله است و از آنجایی که خودکشی با مشکلات روانشناختی از قبیل افسردگی و اضطراب همراه است و از طرفی این روزها جوانان با بسیاری از مشکلات اقتصادی، اجتماعی و ارتباطی درگیر هستند، افزایش میزان خودکشی در این گروه سنی دور از ذهن نیست. بحران هویتی، نیاز به عدم وابستگی به خانواده و تلاش برای رسیدن به استقلال، مشکلات ارتباطی، درگیری با خانواده، عدم اعتماد به نفس و یا مشکلات تحصیلی می تواند از جمله دلایل افزایش میزان خودکشی در نوجوانان باشد.
این روانشناس معتقد است که در بسیاری از موارد اقدام به خودکشی در محدوده سنی ۱۰ تا ۱۹ سال با کمترین هشدار قبلی یا حتی بدون هیچ هشداری اتفاق افتاده است و خانواده های این نوجوانان و جوانان اغلب از عبارت بدون هشدار یا غیرقابل انتظار برای بیان ناگهانی بودن مرگ فرزندشان استفاده می کنند.
لزوم نظارت دقیق بر رفتارهای نوجوانان
او ادامه می دهد: پس می توان گفت افکار خودکشی احتمالاً به سرعت در این گروه سنی پیشرفت می کند که لزوم گوش به زنگ بودن خانواده های دارای فرزند نوجوان را یادآور می شود پس در دسترس بودن سرویس های مداخله در بحران به صورت گسترده، برای حل این مسئله بسیار مهم است همچنین ضروری است والدین ضمن حفظ تعادل صمیمانه با فرزند نوجوانشان، نظارت دقیقی بر رفتارهای او داشته باشند چراکه همانطور که اشاره شد اغلب خودکشی ها در این رده سنی بدون هیچ علامت و یا هشدار قبلی اتفاق می افتد و خانواده ها را در شوک فرو می برد.
علایینی خودکشی را مسئله ای مهم و در عین حال قابل پیشگیری در حوزه سلامت عمومی می داند و بیان می کند: معمولاً خودکشی با نیازهای برآورده نشده، احساس یأس و درماندگی و تعارض های دوگانه در زندگی ارتباط مستقیمی دارد و از طرفی عوامل اجتماعی نیز در وقوع آن نقش اساسی ایفا می کند البته برخی پژوهشگران از اثبات نقش وراثت در افرادی که اقدام به خودکشی می کنند، خبر داده اند.
کرونا سبب افزایش ریسک اقدام به خودکشی در جهان شده است
این روانشناس ابتلا به اختلالات روانی از قبیل افسردگی اساسی، روان پریشی(Psychosis)، اختلال دوقطبی(bipolar)، مصرف موادمخدر یا الکل، سابقه قبلی در اقدام به خودکشی و اختلال شخصیت مرزی(BPD) را از جمله عوامل افزایش ریسک اقدام به خودکشی برمی شمرد و می گوید: پژوهش ها از افزایش نرخ خودکشی در سراسر دنیا در طول تاریخ و طی وقوع پاندمی های مختلف خبر می دهند، در حال حاضر نیز فراگیر شدن پاندمی کرونا در جهان با تأثیرگذاری بر سلامت روان افراد، نرخ خودکشی در جهان را به طور چشمگیری افزایش داده که ناشی از اثرات نامطلوب این پاندمی بر افراد مبتلا به اختلالات روانی و به طور کلی بر سلامت روان جامعه به علت ایجاد فاصله فیزیکی، ایزوله سازی و همچنین ترس است.
پنهان کردن بیماری کووید۱۹ توسط مبتلایان، به علت انگ زدن های اجتماعی
او معتقد است که انگ جامعه نسبت به افراد مبتلا به کووید ۱۹ و یا خانواده هایشان و خانواده های بیمارانی که بر اثر ابتلا به کرونا جان خود را از دست دادند، می تواند ریسک اقدام به خودکشی را افزایش دهد حتی می توان گفت پنهان کردن بیماری در افراد مبتلا به علت همین انگ زدن های اجتماعی رخ می دهد؛ به عنوان مثال کارمندی که به کووید ۱۹ مبتلا شده و پس از طی دوره درمانی خود، آماده رفتن به محل کار است، به علت قضاوت های نادرست از حاضر شدن او در محل کارش جلوگیری می شود که این خود سبب ایجاد فشار روانی بسیاری در فرد و نیز ایجاد افسردگی و اضطراب در او خواهد شد.
علایینی با بیان اینکه مشکلات معیشتی ناشی از بیکاری افراد، با فشار به سیستم خانواده سبب ایجاد افکار خودکشی و گاهاً اقدام به خودکشی در افراد می شود، ادامه می دهد: بدتر شدن نشانه های بیماری در افرادی که سابقه اختلالات روانی دارند و یا ایجاد مشکلات سلامت روان مانند افسردگی، اضطراب، استرس پس از حادثه(PTSD) و نیز وسواس از دیگر اثرات شیوع این پاندمی است که خود می تواند در افزایش ریسک خودکشی مؤثر باشد.
برخورداری از حمایت های اجتماعی در دوره شیوع کرونا ضروری است
این روانشناس با اشاره به انزوای اجتماعی، احساس گرفتارشدگی و نیز افزایش تنهایی در طول دوره پاندمی کووید ۱۹ که سبب افزایش ریسک خودکشی خواهد شد، مطرح می کند: با توجه به دلایل ذکر شده افزایش میزان خودکشی در دوره شیوع بیماری کرونا عجیب نیست به ویژه که این میزان در افراد داغ‌دیده بیشتر هم می شود بنابراین برخورداری از حمایت های اجتماعی مانند ایجاد ارتباط هر چند از راه دور با اقوام و دوستان برای همه افراد جامعه به ویژه افرادی که تنها زندگی می کنند، لازم و ضروری است.
او دسترسی به ابزارهایی مانند سلاح های گرم(در جوامعی که خرید و فروش سلاح آزاد است)، مواد ضدعفونی کننده و سم زدا و نیز انواع داروها را از جمله عوامل افزایش دهنده اقدام به خودکشی برمی شمرد و توصیه می کند: این وسایل از دسترس افرادی که به لحاظ روانی دچار آشفتگی هستند، دور نگه داشته شود، از طرفی پژوهش ها نشان می دهد ۵۵.۸ درصد اقدام به خودکشی در ایران به وسیله مسمومیت های دارویی انجام می شود و اقدام به خودکشی یکی از مهمترین نشانه هایی است که می توان در این افراد، ارتکاب به یک خودکشی موفق را پیش بینی کرد.
اختلال روانی مهمترین عامل اقدام به خودکشی
علایینی اختلالات روانی را یکی از مهمترین علل خودکشی ها برمی شمرد و بیان می کند: میزان خودکشی در بیماران مبتلا به اختلالات روانی بین ۳ تا ۱۲ برابر بیشتر از افراد عادی است و ۹۰ درصد از خودکشی ها به دنبال یک اختلال روانی و یا افسردگی ایجاد می شود و سومین علت منجر به مرگ در بین بزرگسالان به حساب می آید، در واقع می توان گفت بیش از نیمی از قربانیان خودکشی قبل از مرگ یکی از اختلالات افسردگی را گزارش داده اند و در وهله اول متخصصان وجود افکار خودکشی را در بیمارانی که با تابلوی افسردگی مراجعه می کنند، بررسی کرده چراکه این مسئله نیازمند مداخله فوری است.
او با اشاره به معیارهای تشخیصی اختلال افسردگی اساسی در کتاب "DSM-۵" می گوید: خُلق پایین یا افسرده، از دست رفتن علایق یا لذت های قبلی، افزایش یا کاهش اشتها و خواب، احساس بی ارزشی، احساس گناه مفرط که حتی می تواند هذیانی باشد، کاهش تمرکز و توانایی تفکر، سراسیمگی یا کُندی روانی- حرکتی، خستگی و فقدان انرژی، احساس اندوه، ناامیدی، پوچی، خلق تحریک پذیر و مهمتر از همه وجود افکار مکرر مربوط به مرگ از جمله معیارهای تشخیصی افسردگی اساسی بیان شده در این کتاب است. در تمام طول دوره حملات افسردگی اساسی احتمال خودکشی وجود دارد و سابقه قبلی اقدام یا تهدید به خودکشی از عوامل خطر خودکشی محسوب می شوند.
برای کاهش نرخ خودکشی باید اختلالات افسردگی را درمان کرد
این روانشناس تنها زندگی کردن و احساس ناامیدی را از دیگر عوامل ایجاد خطر خودکشی کامل یا موفق می داند و به خبرنگار ایسنا می گوید: در صورت وجود اختلال شخصیت مرزی خطر اقدام به خودکشی به میزان قابل توجهی افزایش می یابد همچنین ناامیدی، احساس بی ارزشی، پوچی، و خلق پایین فرد را به این باور می رساند که دنیا ارزش زندگی کردن ندارد و فرد خودکشی را راهی برای اجتناب از موقعیت های ناامیدکننده و غیرقابل تحمل انتخاب می کند، پس اگر اختلال افسردگی درمان شود می توان گفت نرخ خودکشی به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.
او با بیان اینکه انواع عوامل مستعدکننده زیستی، اجتماعی و شخصی به عنوان عوامل خطرزای خودکشی معرفی می شوند، اظهار می کند: با توجه به این واقعیت که شخصیت بر الگوهای رفتاری و هیجانی اثرگذار است، می توان با به کارگیری مشخصات شخصیتی، ریسک اقدام به خودکشی را کاهش داد، از طرفی ویژگی های خلق و خو نقش مهمی در پیش بینی ریسک اقدام به خودکشی در بیماران مبتلا به اختلالات خلقی دارد و پژوهش ها نشان داده، اقدام به خودکشی در افرادی که دارای شخصیتی خشمگین، مضطرب و پرخاشگر هستند، بیشتر بوده است.
علایینی می گوید: ۲۱ درصد از اقدام کنندگان به خودکشی وابستگی به الکل داشتند و مصرف الکل و مشکلات پزشکی- روانشناختی در بین اقدام کنندگان به خودکشی گزارش شده است همچنین بررسی ها نشان داده شواهدی مبنی بر وجود خودکشی در بین مبتلایان به اختلال شخصیت خودشیفته(NPD) گزارش شده است اما اختلال شخصیت مرزی همچنان بیشترین ارتباط را با خودکشی دارد بنابراین بیماران مبتلا به این اختلال نیازمند رسیدگی ویژه هستند به طوریکه ۶۰ تا ۷۰ درصد از آنها حداقل یکبار در طول عمر خود اقدام به خودکشی کردند، گرچه اغلب ژست هایی برای جلب توجه اطرافیان بوده است.
او ادامه می دهد: پس نتیجه می گیریم افرادی که دست به خودکشی می زنند احتمالاً یکی از مشکلات روانشناختی را دارند و بعید به نظر می رسد بدون وجود این فاکتورها، فردی در شرایط عادی و به طور ناگهانی تصمیم به خودکشی بگیرد.
گفته های کسی که افکار خودکشی دارد را جدی بگیریم
به گفته این روانشناس، با توجه به جدی بودن مبحث خودکشی و احتمال در خطر بودن جان فرد بهتر است گفته های کسی که افکار خودکشی دارد، جدی گرفته شود و در این گونه موارد حتماً مداخله فردی متخصص ضروری است و در زمانی که امکان دسترسی و یا مراجعه به مطب ها و کلینیک های روانشناسی و یا روانپزشکی مانند شرایط حال حاضر وجود ندارد، می توان از خدمات آنلاین دولتی و یا سایت های مرتبط با خدمات رسانی اجتماعی- روانی استفاده کرد.
او می گوید: برخی تحقیقات جهانی نشان می دهد ۷۰ درصد از کسانی که دست به خودکشی می زنند به طریقی قبلاً دیگران را از قصه خود مطلع ساختند و هرگز فراموش نکنیم هر اقدام به خودکشی خاتمه دادن واقعی به زندگی و یا تمارض در جهت کمک خواستن است پس باید آگاه باشیم که چنانچه شخصی حرفی از خودکشی به میان آورد، دردی دارد و این دست نیازی به سوی شما است.
علایینی با بیان اینکه کسانی که در نتیجه عواملی مانند افسردگی شدید، از دست دادن عزیزان، شکست عاطفی، ابتلا به یک بیماری پزشکی جدی، ناامیدی، مشکلات مالی و یا درماندگی به این نتیجه می رسند که تحملشان تمام شده و ترجیح می دهند به زندگی خود خاتمه دهند، دست به خودکشی می زنند، مطرح می کند: در برخی موارد نیز افرادی که اقدام به خودکشی می کنند، به منظور جلب توجه اطرافیان و رسیدن به اهداف شخصی که بیشتر در مبتلایان به شخصیت مرزی دیده می شود، نمایشی تراژدی به راه می اندازند. به هر حال همانطور که گفته شد خودکشی در هر حالت فریادی برای کمک است و در هر صورت نیاز به مداخله و توجه ویژه دارد.
توجه و حمایت خانواده ریسک اقدام به خودکشی را کاهش می دهد
این روانشناس معتقد است که اگر فرد مبتلا به بیماری افسردگی اساسی اقدام به خودکشی کند، با درمان افسردگی معمولاً خطر خودکشی دوم برطرف می شود اما به طور کلی همانطور که گفته شد اقدام های قبلی و یا وجود افکار خودکشی می تواند خطر اقدام به خودکشی را افزایش داده و این افراد باید تا رفع مشکل خود تحت نظر متخصص باشند، از طرفی توجه و حمایت خانواده و نیز ایجاد صمیمیت در محیط خانواده می تواند ریسک انجام آن را به میزان قابل توجهی کاهش دهد./ ایسنا