پایگاه خبری همدان نیوز

آنفلوانزا بیماری ویروسی حاد دستگاه تنفسی است که با تب، سردرد، درد عضلانی، تعریق، آبریزش بینی، گلودرد و سرفه تظاهر می‎کند.

به گزارش "همدان نیوز" و به نقل از روابط عمومی معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی همدان، سرفه‌ها اغلب شدید و برای مدت طولانی ادامه می‏‌یابد ولی سایر نشانه‎های بیماری پس از ۲ تا 7 روز خود به خود بهبود پیدا می‎کند. شناسایی بیماری معمولاً بر اساس مشخصات اپیدمیولوژیک آن صورت گرفته و موارد تک‎گیر آن را فقط با کمک روش‎های آزمایشگاهی می‎توان تشخیص داد. آنفلوانزا در افراد مختلف ممکن است از سایر بیماری‎های ویروسی دستگاه تنفس قابل تشخیص نباشد. اشکال بالینی بیماری متفاوت است و ممکن است نشانه‎هایی مثل سرماخوردگی، برونشیت، پنومونی ویروسی و بیماری‎های حاد غیر قابل افتراق دستگاه تنفسی را نشان می‌دهد. اختلالات دستگاه گوارش شامل تهوع، استفراع و اسهال هم بروز می‎کند و در کودکان ممکن است همراه با نشانه‏‌های ریوی باشد. در همه‏‌گیری آنفلوانزا با سوش‎های ویروس (A (H1N1 و B  حدود 25 درصد کودکان در مدرسه‎ها مبتلا به عوارض گوارشی شده‎اند.

عامل عفونت

ویروس آنفلوانزا از خانواده ارتومیکسوویرویده است که سه تیپ B ، A و C دارد. آنفلوانزای تیپ A با زیرگونه‏‌های (H2N2 , H3N2 , H1N1) توانست بیماری را ایجاد کند. تیپ B ویروس با میزان کمتری، مسئول ایجاد همه‎گیری‎های منطقه‎ای یا گسترده و تیپ C در ایجاد موارد تک‎گیر و همه‎گیری‏‌های کوچک موضعی نقش داشته است. ایجاد زیرگونه‎های کاملاً جدید آنتی‌‏ژنی (Antignic shift) در فواصل نا منظم و تنها برای ویروس‌‏های آنفلوانزا اتفاق می‎افتد و همین تیپ‎های ویروسی جدید هستند که جهان‎گیری‌‏های بیماری را به وجود می‌‏آورند.

این ویروس‌‏ها نتیجۀ ترکیب غیر قابل پیش‎‏بینی آنتی‎‏ژن‎های ویروس‏‎های آنفلوانزای انسان با ویروس‎های آنفلوانزای خوکی و یا پرندگان باشد. تغییرات نسبتاً جزئی آنتی‌‏ژنی (Antigenic drift) در ویروس‎های A و B به طور دائم همه‎گیری‎های مکرر و منطقه‎ای را ایجاد می‎کند و باعث می‎شود که سالیانه ترکیب واکسن آنفلوانزا عوض شود.

روش انتقال

مهمترین راه انتقال ویروس در محیط‎‏های بسته پر جمعیّت مثل سرباز‎خانه‏‎ها، مدارس و.... از طریق هواست. از آنجا که ویروس آنفلوانزا ممکن است ساعت‏‎ها در شرایط سرد و رطوبتی که در محیط وجود دارد زنده بماند باعث انتقال ویروس از طریق ترشحات آلوده هم مي‎‏شود.

دوره کمون

این مدّت کوتاه و معمولاً بین یک تا ۳ روز است.

دوره واگیری

دفع ویروس احتمالاً در بالغان بین ۳ تا ۵ روز پس از بروز نشانه‎های بالینی بیماری و در کودکان تا ۷ روز پس از آن ادامه می‎یابد.

یافته‎ها و علائم بالینی

آنفلوانزای بدون عارضه

آنفلوانزای بدون عارضه به طور مشخص با حمله ناگهانی علائم پس از یک دورۀ کمون یک تا ۳ روزه آغاز می‎شود و بسیاری از بیماران می‎توانند زمان آغاز علائم را بیان کنند.

علائم عمومی غالب و شامل تب، لرز، سردرد، درد عضلانی، بی‏‏‎حالی و بی‎اشتهایی است و معمولاً درد عضلانی یا سردرد بیشترین علامت مشکل‎ساز است و شدت آن مرتبط با اوج تب است.

درد عضلانی ممکن است در اندام‎ها و یا عضلات ناحیه پشت دیده شود. در کودکان، درد عضلات ساق پا ممکن است به طور واضحی وجود داشته باشد. درد شدید در عضلات چشم می‌تواند به وسیله نگاه کردن به اطراف تشدید شود و علائم چشمی دیگر شامل اشک ریزش و سوزش چشم است. علائم عمومی معمولاً به مدت ۳ روز باقی می‎مانند.

علائم تنفسی شامل سرفه خشک، درد شدید گلو، انسداد و ترشح بینی است. این علائم به طور معمول در آغاز بیماری وجود دارند که تحت تأثیر علائم عمومی پوشانده می‎شوند؛ همچنین خشونت صدا و خشکی یا ناراحتی گلو ممکن است وجود داشته باشد که این علائم وقتی که علائم عمومی کمرنگ می‎شوند ظاهر شده و ۳ تا ۴ روز پس از فروكش کردن تب باقی می‎‏ماند. سرفه در بیشتر مواقع وجود دارد و سخت‌‏ترین علامت است که ممکن است همراه با ناراحتی یا سوزش زیر جناق سینه باشد.

بالغان مسن ممکن است فقط با تب بالا، سستی و گیجی و بدون شکایات تنفسی مشخص باشند؛ به علاوه طیف گسترده‎ای از علائم در بالغان سالم شامل علائم کلاسیک آنفلوانزا تا بیماری خفیف یا عفونت بدون علائم وجود دارد.

تب، یافته بالینی بسیار مهمی است که به سرعت تا ۳۷٫۸ تا ۴۰ درجه سانتیگراد بالا می‎رود که در آغاز بیماری به ۴۱ درجه سانتیگراد هم می‎رسد و همراه با افزایش علائم عمومی است. تب معمولا ًمداوم است؛ امّا می‎تواند منقطع باشد بخصوص اگر داروهای ضد تب تجویز شده باشد.

در روز دوّم یا سوّم بیماری، افزایش درجه حرارت معمولاً ۰٫۵ تا یک درجه کمتر از روز نخست بیماری است و علائم عمومی کاهش می‌‏یابد. عموماً دوره تب سه روز است، امّا ممکن است ۴ تا ۸ روز هم طول بکشد. در تعداد اندکی از بیماران، پیک دوّم تب در روز سوّم یا چهارم اتفاق می‎افتد.

بیماری آنفلوانزای نوع B ممکن است تا اندازه‏ای خفیف‎تر از بیماری آنفلوانزای نوع A باشد و عفونت آنفلوانزای نوع C به شکل سرماخوردگی بدون تب دیده می‎شود.

در دو انتهای طیف سنی، تفاوت‎های عمده در بروز آنفلوانزا وجود دارد. خروسک همراه با عفونت ویروس آنفلوانزا فقط در کودکان روی می‌‏دهد. در میان بالغان مسن، تب، یافته‎ای بسیار شایع است؛ اگرچه شدت پاسخ به تب ممکن است کمتر از کودکان و بالغان جوان باشد. عوارض ریوی در بالغان مسن بسیار شایع‎تر از هر گروه سنی دیگر است.

بیماری آنفلوانزای بدون عارضه به طورکلی یک بیماری خود به خود محدود شونده است. بهبودی به سرعت ایجاد می‎شود امّا بسیاری از بیماران کاهش قوای جسمانی یا انرژی را برای یک هفته یا بیشتر دارند.

واکسن آنفلوانزا

واکسن آنفلوانزا بیش از ۶۰ سال است که در دسترس است و تجربیات گسترده در این مدت، ایمنی و اثربخشی آن را بخوبی نشان داده است.

در جمعیّتی که در معرض خطر عوارض شدید بیماری آنفلوانزا هستند، اثر واکسیناسیون در کاهش بستری و مرگ شناخته شده است. آنتی‎بادی تولید شده در بدن در مقابل یک نوع از زیرگونه آنفلوانزا اثر محافظتي دارد و در مقابل سایر انواع و زیرگونه‎ها اثر محافظتی ندارد.

واکسن سالیانه این بیماری بر اساس سوش‏‌های غالب شناخته شده ویروسی آنفلوانزای همان سال تهیه می‎شود و بر این اساس، ذخیره واکسن برای چند سال منطقی نیست. دو نوع واکسن شامل ویروس‎های کشته شده یا غیرفعال به شکل تزریقی و ویروس‎های زنده ضعیف شده به شکل اسپری به منظور استفاده از راه بینی هم اکنون در دسترس است.

واکسن‌هایی که از سوش‎های شایع همان سال تهیه شده‏اند در افراد سالم۷۰ تا ۹۰ درصد در پیشگیری از بیماری مؤثر هستند؛ همچنین موارد بستری ناشی از آنفلوانزا را تا ۵۰ درصد کاهش می‎دهد. زمان ایده‎آل برای واکسیناسیون در نیمکره شمالی از شهریور تا نیمه مهرماه است (ایران در نیم کره شمالی قرار دارد) و در نیمکره جنوبی از نیمه خرداد تا نیمه مهرماه است و به طور متوسط حدود دو هفته طول می‏کشد تا پاسخ محافظتی آنتی‎‏بادی پس از واکسیناسیون در بدن فرد حاصل شود. به طور کلی واکسن آنفلوانزا برای گروه‎های در معرض خطر که ابتلا به آنفلوانزا در آنان با عواقب سنگین‎تری همراه است و گروه‎های در معرض تماس که به دلیل مشاغل خاص، بیشتر در معرض ابتلای به بیماری قرار دارند، تجویز می‌شود.

افراد “در معرض خطر” بیماری آنفلوانزا

1. بیماران ضعیف و ناتوان.

2. سالمندان شامل افراد بالای ۵۰ سال.

3. ساکنان آسایشگاه‎‏ها و کارکنان آن.

4. بیماران مبتلا به بیماری‎‏های مزمن شامل بیماران ریوی، قلبی _ عروقی، کلیوی و متابولیک.

5. کارکنان حرفه‎های پزشکی و بهداشتی بخصوص افراد در تماس مستقیم با بیمار.

6. خانم‎های بارداری که سه ماهه دوم و سوم حاملگی آنان مقارن با فصل شیوع آنفلوانزا باشد.

7. کودکان و نوجوانان شش ماهه تا ۱۸ساله که تحت درمان طولانی مدت با آسپرین باشند.

8. مراقبان و سایر اعضای خانواده بیمارانی که جزو گروه در معرض خطر به حساب می‎آیند.

9. کودکان ۵۰ تا ۵۹ ماهه.

داروهای ضد ویروسی مورد استفاده در آنفلوانزا

داروهای ضد ویروسی می‎توانند به عنوان مکمل پروفیلاکسی و درمان به کار برده شوند.

برای تمام افراد در معرض خطر باید واکسن آنفلوانزا تزریق شود و در صورتی که واکسن تزریق نشود، از دارو هم می‏‎توان برای پیشگیری در این گروه استفاده کرد. در صورتی که فرد در معرض بیماری نباشد و بیمار هم نشده باشد درمان پیشگیری حداقل برای چند ماه تا زمان پایان طغیان، اپیدمی یا پاندمی به عنوان پیشگیری اولیه انجام می‎شود و براي افرادی که در معرض بیماری هستند درمان پروفیلاکسی به عنوان پیشگیری ثانویه به مدت ۷ تا ۱۰ روز تجویز می‌شود.